Polska, województwo śląskie, powiat wodzisławski, gmina Lubomia. Okolice rzeki Odry, tutaj bowiem istniała jedna z bardziej tragicznych i kontrowersyjnych w ostatnim czasie miejscowości. Nieboczowy, wieś licząca sobie około 500 mieszkańców na przełomie pierwszych dwóch dziesięcioleci XXI wieku. Jej los stał się obiektem zainteresowania dziennikarzy, urban explorerów i szabrowników.
Pierwsze wzmianki o istnieniu Nieboczów pochodzą z 1240 roku. W 1290 roku książe Przemysław podarował mieszczanom raciborskim dużą połać lasu w dolinie nadodrzańskiej w ramach podziękowań za waleczność. Nazwa wsi jest topograficzna - zawiera rdzeń -bok, -bocz - co oznacza tyle, co osada na uboczu lub zboczu rzeki. W roku 1603 wieś została sprzedana Wacławowi Reiswicowi, a w roku 1730 właścicielem stał się książe Lichnowski.
Już w 1840 roku powstała tu pierwsza szkoła, a z początkiem I wojny światowej powstała remiza strażacka. Stał tutaj również piękny, zabytkowy kościół, w pełni drewniany. W roku 1971 przeniesiono go do Kłokocina - dzisiaj stanowi eksponat skansenu w Chorzowie. Reszta budowli stała niemal nietknięta do XXI wieku.
W roku 1997 Polskę dotknęła ogromna klęska żywiołowa, o której mówi się "powódź tysiąclecia". Najważniejszą datą w historii Nieboczów były 7 i 8 lipca, kiedy doszło do wylewu Odry w powiecie wodzisławskim, raciborskim i samym Raciborzu. Katastrofa sprawiła, że społeczność wsi jeszcze bardziej zżyła się ze sobą i stała jedną, wielką rodziną, pomagając sobie w zwalczaniu skutków powodzi. W 2005 roku Nieboczowy zostały nawet wybrane najładniejszą wsią okolicy. Z początkiem XXI wieku istniał tutaj nowy kościół, remiza oraz ośrodek wypoczynkowy "Raj". Niestety, do prawdziwego przewrotu miało dojść dopiero później.
 Kapliczka |  ul. Brzeska |  Ulice Rzeczna i Wiejska |
|---|---|---|
 Ulice Rzeczna i Wiejska |  ul. Wiejska |  ul. Wiejska |
 Kościół od frontu |  Kościół, ściana boczna i tył |
Zaczęto planowanie budowy zbiornika retencyjnego "Racibórz Dolny", którego teren wyznaczony przez geologów pokrywał się z miejscem istnienia między innymi wsi Nieboczowy. W 2011 roku mieszkańcy zostali poinformowani o fakcie przymusowej wyprowadzki, jednak ich docelowym miejscem miała stać się ich odtworzona wieś 7 kilometrów dalej. W 2013 roku rozpoczęto prace budowlane oraz wysiedlenia, rok wcześniej rozpoczęto budowę nowej wsi na terenie miejscowości Syrynia.
Nieboczowy w ostatnich latach świetności / źródło: Google Street View
Zbiornik o powierzchni 2626 hektarów i pojemności 170 milionów metrów sześciennych w etapie II i 320 milionów metrów sześciennych (w tym 150 mln m³ pojemności użytkowej i 170 mln m³ pojemności powodziowej) w III etapie (po wyeksploatowaniu złóż kopalin) ma za zadanie ochronę terenów dotkniętych klęską z roku 1997. Zasięg oddziaływania ochronnego wraz z Polderem Buków będzie sięgać do Wrocławia. Ukończony zostanie jako polder, jednak są plany przekształcenia go w zbiornik mokry. Dzięki temu będzie mógł on zapobiegać suszy czy spełniać rolę rekreacyjną.
Planowany teren zbiornika Racibórz Dolny, zaznaczono kolorem czerwonym źródło: ORSIP
Z biegiem czasu Nieboczowy popadały niemal natychmiastowo w ruinę, zarówno pod względem zabudowań jak i społeczności. Mówi się, że zaledwie 1/3 mieszkańców wyprowadziła się do "Nowych Nieboczów", pomimo odtworzenia układu ulic, kościoła czy przeniesienia cmentarza wraz z kaplicą (była to największa ekshumacja w powojennej Europie). Planuje się także budowę sieci dróg, placówek handlowych, boiska, parku ze stawem i wyspą oraz remizy - ma to na celu idealne odtworzenie warunków jakie panowały w starych Nieboczowach.
 |  |  |  |
|---|---|---|---|
 |  |  |  |
 |  |  |  |
 |  |  |
Nieboczowy w sierpniu 2017 roku - około 50% zabudowań wsi, kilka zamieszkanych domów źródło: materiał własny
Z początkiem 2017 roku nowa miejscowość oficjalnie przyjęła nazwę Nieboczowy, a stara wieś została administracyjnie zlikwidowana. Z początkiem 2018 roku z infrastruktury pozostały się tylko pojedyncze zabudowania w okolicy ośrodka "Raj", takie jak boisko czy stanowiska łowieckie i wypożyczalnia łodzi. Skala zniszczenia jest niewyobrażalna jeśli chodzi o przestrzeń czasu. W przeciągu roku wieś została całkowicie zlikwidowana.
 2002 |  2009 |  2015 |
|---|
Zdjęcia satelitarne wsi ukazujące progres oraz późniejszy regres życia wsi, odpowiednio lata 2002, 2009 i 2015 / źródło: ORSIP
 2002 |  2009 |  2013 |  2015 |
|---|
Zdjęcia satelitarne centrum wsi, odpowiednio lata 2002, 2009, 2013 i 2015 - najbardziej wyraźne zmiany w ilości zabudowań / źródło: ORSIP
Obecnie teren wsi to ogromny plac budowy, wraz z terenem miejscowości Ligota Tworkowska, Nowy Dwór oraz Trawniki. Grunt jest starannie przekopywany aby pozbyć się fundamentów budowli, w skutek działań ciężkich maszyn uszkodzeniu ulegają także drogi. Najbardziej naturalny stan rzeczy pozostał w południowej części wsi, od strony lasu.
 Ośrodek "Raj" |  Ośrodek "Raj" |  Ośrodek "Raj" |  Ośrodek "Raj" |
|---|---|---|---|
 Okolice Nieboczów |  Okolice Nieboczów |  Nieboczowy |  Nieboczowy |
 Nieboczowy |
Stan wsi na dzień 20 stycznia 2018/ źródło: materiał własny
Historia wsi liczącej sobie niemal 800 lat dobiegła końca. Miejsce, które było symbolem walki i zwycięstwa nad żywiołem wody, musi zostać zniszczone w imię ochrony przed kolejną taką walką. Obecnie trwają prace budowlane przy Nowych Nieboczowach w celu ich rozbudowy i kompletnego odtworzenia starej miejscowości, budując wyżej wymienione obiekty.
Zestawienie dwóch wsi w sierpniu 2017/ źródło: materiał własny
Nieboczowy obecnie mieszczą się 7 kilometrów od oryginalnej wsi, powstały w granicach miejscowości Syrynia w okolicach kolonii Szpluchów i Dąbrowy (miejsce potocznie nazywane Czajką). Stały się czwartą wsią w Polsce przeniesioną ze względu na budowę zbiornika wodnego. Do grona tych wsi zalicza się jeszcze Maniowy nad Dunajcem, Mucharz nad Skawą oraz Zarzecze nad Wisłą.
Położenie wsi względem miejscowości Syrynia/ źródło: ORSIP
Obecnie wybudowany jest kościół, cmentarz z kaplicą, warsztat samochodowy oraz kilkadziesiąt domostw. W sierpniu 2017 roku w fazie budowy była remiza, park z wyspą oraz stadion piłkarski z boiskami.
Widok na Nowe Nieboczowy w sierpniu 2017 z opisanymi zabudowaniami, zdjęcie satelitarne/ źródło: Google Maps
 Panorama wsi |  Zabudowania jednorodzinne |  Remiza w fazie budowy |  ul. Dąbrowy |
|---|---|---|---|
 Kościół |  Widok z placu kościelnego |  Cmentarz |
Nowe Nieboczowy, sierpień 2017/ źródło: materiał własny
Po niecałym roku intensywnych prac budowlanych i rozbiórkowych, Nieboczowy zmieniły swoje oblicza zarówno w nowym jak i starym miejscu. Uroczysko zostało już całkowicie zrównane z ziemią. Tylko nieliczni zauważą tutaj pozostałości skrzyżowań ulic oraz pojedyncze miejsca, gdzie można wyszczególnić dawne istnienie jakiegoś budynku czy płotu, głównie po krzewach czy drzewach. Resztki ludzkiej cywilizacji zachowały się jeszcze w miejscu, gdzie niegdyś istniał ośrodek wypoczynkowy "Raj", jednak i tak jest to tylko część tego, co jeszcze można było zobaczyć na początku poprzedniego roku. W niezłym stanie zachowała się szutrowa droga, spływ do jeziora, boisko oraz zarysy ogródków działkowych.
 |  |  |  |
|---|---|---|---|
 |  |  |  |
 |  |  |
Pozostałości starych Nieboczów, ośrodek "Raj", czerwiec 2018 / źródło: materiał własny
Zupełnie inny obraz został stworzony w Nowych Nieboczowach, gdzie większość budynków została już ukończona lub są bardzo bliskie oddania ich do użytku. Na przestrzeni roku ukończono praktycznie remizę oraz stadion piłkarski z jego całą infrastrukturą. W zaawansowanej fazie budowy znajduje się park z wyspą, a w międzyczasie powstało kilka nowych domostw. Wieś nabrała jakby większego życia, aczkolwiek niektórzy mieszkańcy nadal nie są nastawieni pozytywnie do widoku obcych ludzi z aparatami. Dotyczy to bardziej starszych mieszkańców, którzy najprawdopodobniej pochodzą z Nieboczów. Trudno im się nie dziwić - historia ich przymusowej wyprowadzki odcisnęła swoje piętno, a ich prywatne tragedie i przeżycia stały się niejednokrotnie cenną pożywką dla mediów. Szczególnie drażliwym tematem była masowa ekshumacja, która nie zostanie poruszona w tym artykule, ze względu na szacunek do mieszkańców starej wsi.
 Kapliczka przykościelna |  Kładka w budowie |  Nowo powstające domy w oddali |  Panorama wsi |
|---|---|---|---|
 Stadion piłkarski |  Stadion piłkarski |  Stadion piłkarski |  Stadion piłkarski |
Zabudowania wsi Nieboczowy, czerwiec 2018 / źródło: materiał własny
Największą perłą wsi pozostaje nadal kościół - ma to na celu jak najwierniejsze odwzorowanie oryginalnej miejscowości. Zlokalizowany na lekkim wzniesieniu podkreśla mocno katolickie powiązania mieszkańców wsi, które do samego końca były kultywowane w Starych Nieboczowach.
 Kościół na zewnątrz |  Ołtarz |  Ściana boczna wewnątrz |  Organy kościelne |
|---|
Kościół w Nowych Nieboczowach, czerwiec 2018 / źródło: materiał własny